Ouder worden brengt veranderingen met zich mee. Verlies van dierbaren, fysieke achteruitgang, eenzaamheid of veranderingen in het dagelijks leven kunnen bij ouderen leiden tot somberheid. Soms gaat deze somberheid verder dan ‘normaal verdriet’ of tijdelijke neerslachtigheid, en is er sprake van een depressie.
Wat is een depressie?
Een depressie is een psychische aandoening waarbij iemand zich gedurende langere tijd somber en leeg voelt. Bij ouderen kan dit zich anders uiten dan bij jongere mensen. Klachten worden soms niet herkend, omdat ze ook kunnen lijken op ouderdomsverschijnselen of lichamelijke aandoeningen.
Veel voorkomende signalen
Veel voorkomende signalen van een depressie bij ouderen zijn:
- Aanhoudende somberheid of prikkelbaarheid
- Verlies van interesse in dagelijkse bezigheden
- Slaapproblemen of vermoeidheid
- Gewichtsverlies of -toename zonder duidelijke reden
- Gevoelens van waardeloosheid of schuld
- Concentratieproblemen
- Terugtrekking uit sociale contacten
- Gedachten aan de dood
- Lichamelijke klachten zoals verstopping van de darmen, onverklaarbare pijn, duizeligheid, hartkloppingen, trillende handen, druk op de borst en hoofd- en rugpijn.
Waarom is vroege herkenning belangrijk?
Depressie is goed te behandelen, ook op latere leeftijd. Hoe eerder de klachten worden herkend, hoe sneller de juiste hulp kan worden geboden. Soms ligt de oorzaak in lichamelijke aandoeningen, medicatie of levensgebeurtenissen – in andere gevallen spelen psychische factoren een grotere rol. De geriater kijkt naar het totaalplaatje.
Behandeling
Het is bij een depressie belangrijk dat er steun is vanuit de omgeving, aandacht voor goede zelfzorg en voldoende lichamelijke beweging en ontspanning. In sommige gevallen is er hulp van een zorgverlener nodig. De behandeling kan bestaan uit coachende begeleiding, psychotherapeutische behandeling en/of medicijnen.
Wat kunt u zelf doen?
1. Praat erover
Praat met iemand die u vertrouwt. Bijvoorbeeld een familielid, vriend(in), huisarts of een hulpverlener. Praten lucht op en kan de eerste stap zijn naar verbetering.
2. Zoek hulp
Een depressie is een ziekte die te behandelen is. Wacht niet te lang. Ga naar uw huisarts of geriater. Zij kunnen met u kijken wat u nodig hebt. U hoeft het niet alleen op te lossen.
3. Beweeg elke dag een beetje
Probeer elke dag even te bewegen. Een korte wandeling, een paar rek- en strekoefeningen of buiten een frisse neus halen. Bewegen helpt om u beter te voelen.
4. Blijf in contact met anderen
Ook als u daar eigenlijk geen zin in hebt, kan contact met anderen u goed doen. Nodig iemand uit voor koffie of bel met een bekende. U hoeft geen groot gesprek te voeren – gewoon contact is al genoeg.
5. Stel kleine doelen
Grote taken kunnen teveel zijn. Kies kleine, haalbare doelen. Bijvoorbeeld: vandaag douchen, de post openmaken of even buiten zitten. Elke stap telt.
6. Doe iets wat u vroeger fijn vond
Luister naar muziek, lees een boek, bekijk oude foto's of doe een hobby die u rust geeft. Het kan moeilijk zijn om te beginnen, maar het helpt vaak om afleiding te vinden.
7. Wees niet te streng voor uzelf
U mag u somber voelen. Dat is niet zwak of vreemd. Geef uzelf de tijd en wees vriendelijk voor uzelf. U doet wat u kunt, en dat is al veel.
Belangrijk: U hoeft het niet alleen te doen.
Een depressie kan iedereen overkomen, ook op latere leeftijd. De eerste stap is erkennen dat het niet goed gaat. De tweede stap is hulp zoeken. En die hulp is er.
Uw naaste heeft een depressie
Tips voor naasten van ouderen met een depressie (Voor familie, vrienden en andere mantelzorgers)
Zorgen voor iemand met een depressie is niet makkelijk. U ziet dat uw vader, moeder, partner of vriend(in) somber is, maar u weet misschien niet goed wat u kunt doen. Toch kunt u wél helpen. Hier zijn een paar tips.
1. Neem de klachten serieus
Uw familielid kan zich eenzaam voelen of een onterecht negatief zelfbeeld hebben. Wees begripvol. Geef gelegenheid om gevoelens te uiten en respecteer ze. Het is belangrijk dat u vertrouwen en optimisme uitstraalt. Depressie is een ziekte. Iemand is niet zomaar een beetje verdrietig. Zeg dus niet: “Je moet er gewoon even uit” of “Kop op!”. Het helpt meer om te luisteren en te zeggen: “Ik ben er voor je.”
2. Blijf in contact
Ook als uw naaste zich terugtrekt of niet praat, is het belangrijk om contact te houden. Bel eens op, stuur een kaartje of breng een bezoek. Kleine dingen maken verschil. Schrijf afspraken op omdat de aandacht en concentratie bij een depressie vaak verminderd zijn.
3. Dag- en nachtritme.
Zorg voor een goed dag- en nachtritme. Help je naaste om een vast ritme te vinden, dit kan houvast geven op momenten dat niets meer belangrijk lijkt. Daarbij is het belangrijk dat u zich aan de gemaakte afspraken houdt, omdat een depressieve patiënt al snel denkt dat niets meer de moeite waard is.
4. Belangrijke beslissingen.
Probeer belangrijke beslissingen te vermijden. Uw familielid denkt, voelt en reageert nu anders op situaties dan wanneer hij/zij niet depressief is. Het is aan te raden dat men met het nemen van belangrijke beslissingen wacht tot de depressie voorbij is.
5. Stimuleer hulp te zoeken
Een depressie gaat meestal niet vanzelf over. Hulp van een huisarts of specialist is vaak nodig. U kunt uw naaste helpen door mee te gaan naar een afspraak of samen te bellen voor hulp.
6. Heb geduld
Herstel duurt vaak lang. Soms gaat het even beter, dan weer slechter. Dat is normaal. Uw steun en geduld zijn dan extra belangrijk.
7. Zorg ook voor uzelf
Het is zwaar om voor iemand met een depressie te zorgen. Praat erover met iemand die u vertrouwt. U kunt ook hulp vragen aan de huisarts, een mantelzorgorganisatie of maatschappelijk werker.
8. Doe samen iets kleins
Soms helpt het om iets samen te doen, zoals een kopje thee drinken, een korte wandeling maken of een spelletje spelen. Dwing niets: het moet veilig en rustig blijven.
Hulp inschakelen
Maakt u zich zorgen over uzelf of een dierbare? Neem dan contact op met uw huisarts. Die kan u, indien nodig, verwijzen naar onze afdeling voor verder onderzoek en begeleiding.
Meer informatie
Meer informatie leest u:
- op de website van de Hersenstichting(https://www.hersenstichting.nl/hersenaandoeningen/depressie/)
- op de website van de Depressie vereniging(https://depressievereniging.nl)