Monique, verpleegkundig specialist en voorzitter van het Verpleegkundig Stafbestuur.
“Als zorgverlener wil je dat de persoon tegenover je begrijpt waar je het over hebt,” vertelt Monique. “Dat klinkt vanzelfsprekend, maar dat is het niet. Begrijpelijke taal betekent voor mij dat je woorden kiest die aansluiten bij degene die je voor je hebt. En dat je niet te snel aanneemt dat iets duidelijk is. De kunst zit in het doorvragen, en niet zomaar invullen voor de ander.”
Verkeerd begrepen
Ze heeft meerdere keren meegemaakt dat patiënten iets totaal anders begrepen dan ze bedoelde. “Soms vertel ik tijdens een afspraak veel informatie tegelijk. Wat voor mij een klein detail is, kan voor de ander juist het meest angstige zijn. Bijvoorbeeld: ‘U kunt wat misselijk worden, en om dat te voorkomen…’ Als iemand een hevige angst voor braken heeft, blijft alleen dat eerste hangen. Ook ontdekte ik eens dat iemand dacht nooit radiotherapie te hebben gehad, maar wel ‘bestraald’ te zijn. Dat was voor mij een eyeopener: medische woorden zeggen mensen soms helemaal niets.”
Herkenbaarheid
Monique herkent signalen van laaggeletterdheid vaak tussen de regels door. “Mensen vermijden bijvoorbeeld het lezen van brieven of zeggen dat ze hun leesbril niet bij zich hebben. Of ze vertellen dat ze geen computer hebben en kijken dus ook niet naar digitale uitslagen. Dat komt echt nog schrikbarend vaak voor, in alle leeftijdsgroepen.”
Moeilijke woorden
In haar eigen communicatie kiest Monique ervoor om moeilijke termen, zoals ziektebeelden, wel te noemen. “Zo hebben mensen het in ieder geval een keer gehoord. Maar ik leg ze ook meteen uit, in gewone taal. Daarnaast besteed ik veel aandacht aan mijn verslaglegging. Als iemand later wil nalezen wat ik heb geadviseerd, moet dat ook begrijpelijk zijn.”Ze vindt dat zorgverleners een belangrijke rol hebben in het toegankelijk maken van informatie. “Vraag altijd of je informatie mag geven en hoe iemand die het liefst ontvangt. We gaan vaak uit van digitale communicatie, maar begrijpend lezen is en blijft lastig voor een grote groep.”
Durf te vragen
Aan patiënten die moeite hebben met taal wil ze zeggen: “Wees open en eerlijk. Vraag gerust nog een keer om uitleg. Liever tien keer te veel dan één keer te weinig. En geef aan hoe jij de informatie het beste kunt ontvangen. Ik hoop dat mijn patiënten zich altijd vrij voelen om dat te doen.”